Spirometria jest najważniejszym z badań czynnościowych układu oddechowego, pozwalającym na szybką diagnozę poważnych schorzeń dróg oddechowych i wdrożenie odpowiedniego ich leczenia.
Spirometria jest badaniem nieinwazyjnym i bezbolesnym, mierzącym objętość i pojemność płuc pacjenta. Określa ono również szybkość przepływu powietrza przez płuca i oskrzela.
Spirometria jest badaniem dokładnym i powtarzalnym, o ile wykona się ją prawidłowo. Niektóre z wyników spirometrii w znacznym stopniu zależą od wysiłku badanego. Nie należy się obawiać wysiłku związanego z wykonaniem spirometrii, ponieważ badanie to jest zupełnie bezpieczne.
Badanie polega na wykonywaniu w określony sposób wdechów i wydechów przez specjalny ustnik połączony z urządzeniem zwanym spirometrem.
By badanie było miarodajne i wykonane prawidłowo, pacjent powinien w odpowiednich momentach wykonywać polecenia personelu, który je przeprowadza.
Początkowo oddycha się spokojnie. Następnie na dany znak wydmuchuje się powietrze przynajmniej prze 6 sekund następnie nabiera się maksymalnie głęboko powietrza, po czym wykonuje jak najmocniejszy i najszybszy wydech, który też musi trwać przynajmniej 6 sekund.
Badanie musi być powtarzalne w taki sposób, aby zostało zaakceptowane przez komputer spirometru dlatego personel podczas wykonywania badania dopinguje pacjenta czasami podniesionym głosem. Prawidłowo wykonane badanie powinno mieć trzy powtarzalne próby. Niestety nie dla każdego pacjenta jest to łatwe. Dozwolone jest nawet osiem prób.
Samo badanie trwa od kilku do kilkunastu minut, ale do czasu przebywania pacjenta w gabinecie należy jeszcze doliczyć czas na wpisanie danych pacjenta do systemu, założenie czystej głowicy i ustnika, a także instruowanie pacjenta jak ma wykonać badanie.
W przypadku badania jakim jest spirometria, wyniki zależą w dużym stopniu od odpowiedniego przygotowania pacjenta oraz współpracy z technikiem je przeprowadzającym. Aby uzyskać jak największą dokładność zapisu, należy zawsze stosować się do kilku poniższych zaleceń:
• Rano przed badaniem nie zażywać leków wziewnych, chyba, że lekarz zaleci inaczej.
• Na badanie należy przyjść ubranym w luźną, nie krępującą ruchów odzież. Zrezygnować należy przede wszystkim z elementów garderoby, które mogłyby utrudniać głębokie wdechy, takich jak krawaty, gorsety czy ciasne paski.
• Minimum 2 godziny przed wykonywaną spirometrią nie powinno się spożywać obfitych posiłków, napojów gazowanych, a także kawy i mocnej herbaty.
• Minimum 4 godziny przed badaniem nie wolno spożywać alkoholu.
• Minimum godzinę wcześniej nie powinno się palić papierosów. Najbardziej
• optymalnie byłoby zrezygnować z tytoniu na 24 godziny przed spirometrią.
• Spirometrię wykonuje się po minimum 15-minutowym odpoczynku pacjenta. Przez co najmniej pół godziny przed badaniem należy powstrzymać się od intensywnego wysiłku.
• Pacjent może zostać poproszony o wyjęcie na czas badania luźnej protezy zębowej, gdyż ta mogłaby utrudniać jego prawidłowe przeprowadzenie.
• Badanie wykonuje się w pozycji siedzącej.
• Należy siedzieć prosto, nie wolno się garbić. Bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowej postawy ciała. Plecy mają być wyprostowane, nie wolno krzyżować nóg, ani przechylać głowy.
• Należy objąć szczelnie ustnik aparatu wargami i dokładnie wykonywać polecenia technika prowadzącego badanie.
Istnieją nieliczne sytuacje kliniczne, w których wykonywanie badania spirometrycznego jest przeciwwskazane.
Przeciwwskazania bezwzględne to:
KARDIOLOGICZNE: przebyty w ostatnim miesiącu zawał serca, tętniaki aorty i tętnic mózgowych, ciężka niewydolność serca, niekontrolowane i znaczne nadciśnienie tętnicze, niestabilna dławica piersiowa
PULMONOLOGICZNE: krwioplucie nieznanego pochodzenia, odma opłucnowa
OKULISTYCZNE: okulistyczne zabiegi operacyjne w ciągu ostatnich 6 miesięcy, odwarstwienie siatkówki
NEUROLOGICZNE: zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, świeży udar mózgu lub stan po operacji głowy.
Przeciwwskazania względne to natomiast:
• obecność stanu, który może wpłynąć na wiarygodność uzyskanych wyników (np. nudności, wymioty, stały kaszel),
• stan po operacji brzusznej lub w obrębie klatki piersiowej (ból pooperacyjny uniemożliwiający prawidłowe wykonanie manewrów oddechowych w czasie badania),
• zawroty głowy, zaburzenia rytmu serca,
• desaturacja znacznego stopnia przy przerwaniu tlenoterapii na czas trwania badania,
• wysiłkowe nietrzymanie moczu,
• otępienie (demencja).
Prawidłowo przebiegająca ciąża nie stanowi przeciwwskazania do wykonywania badań czynnościowych układu oddechowego.
Przeciwwskazaniem do wykonania badania są objawy czynnej infekcji dróg oddechowych – objawy grypopodobne, podwyższona temperatura powyżej 37ºC, kaszel.
Występowanie powyższych objawów należy bezwzględnie zgłosić przed wykonaniem badania.